- Çocuk ürolojisinde sık görülen problemlerden biri olan inmemiş testis (kriptorşidizm), doğumdan sonra testisin yumurtalık kesesinde (skrotumda) olamaması durumudur. Testislerin başlıca görevleri erkeklik hormonu olarak adlandırılan ‘Testosteron’ üretimi ve üreme için gerekli hücrelerin (Sperm) üretiminin sağlanmasıdır. Testislerin bu iki önemli fonksiyonunu tam olarak yerine getirebilmesi için; karın dışında ve yumurtalık kesesi (skrotum) içinde yerleşik olması gereklidir. Skrotum’un karına yakın üst bölümünde, kasık kanalında ya da karın içinde yerleşik olan testisler; bulunmaları gereken ortamdan daha yüksek ısıya maruz kaldıkları için zarar görebilmektedir.
- Doğumsal bir bozukluk olan bu durum zamanında doğan bebeklerin %1 ila %4’ünde görülmektedir. Zamanından erken doğan veya düşük doğum ağırlığına sahip bebeklerde bu oran artmaktadır. İnmemiş testisi olan çocukların testislerinin ortalama %70’i anneden geçen hCG adı verilen hormonun etkisi ile artan testosteron düzeyi sayesinde ilk 6 ayda kendiliğinden yumurtalı kesesine iner. Altı aylıktan büyük bebeklerde testislerin kendiliğinden inmesi beklenen bir durum değildir. Bu nedenle inmemiş testis cerrahisi için en uygun zaman aralığı 6 ay ile 12 ay arasındadır. Doğumsal bir bozukluk olan bu tıbbi önemli durumun tanısı muayene ile konulmaktadır ve tedavisinin geciktirilmeden en geç 18 aya kadar yapılması önemlidir.
- İnmemiş testisli çocukların % 80’ inde testisler muayene ile hissedilebilirken % 20’side hissedilemeyebilir. Hissedilmeyen bu testislerin % 20 si anestezi altında elle hissedilirken, geri kalanlarının karın içinde kalıp inemediği veya doğuştan hiç gelişmemiş olabileceği düşünülür. Bu nedenle gerekirse tanı amaçlı laparoskopi adı verilen bir yöntem ile karın içi ışıklı bir kamera yardımı ile görüntülenmelidir. İki taraflı inmemiş testis ve net bir cinsel kimliğin tanımlanmadığı yeni doğanlarda mutlaka acil bir pediatrik endokrin uzmanının görüşü alınmalıdır.
- Utangaç testis (retraktil testis) olarak bilinen durum ise inmemiş testis ile karıştırılan ama ameliyat gerektirmeyen bir durumdur. Testisin muayene esnasında veya kendiliğinden aşağıda yumurtalık kesesine (skrotum) indirildiği fakat bir süre sonra tekrar kasık kanalına doğru yukarı kaçtığı durumları ifade eder. Muayene ile utangaç testis, inmemiş testisten kolayca ayırımı yapılabilir, ameliyat gerektirmez ve sadece yıllık takip edilmesi önerilmektedir.
- Testisin yukarıda kaldığı her ay için sperm oluşumundan sorumlu Sertoli hücrelerinin %’2 si zarar görürken, Testosteron üretiminden sorumlu Leydig hücrelerin %’1 i kaybedilir. Tek taraflı inmemiş testislerde Testosteron üretimi devam eder ve bu çocuklar ergenliğe girer, diğer testis sperm üretimi konusunda diğerinin görevini üstlenir. İki taraflı inmemiş testislerde gecikmiş tedavi ciddi kısırlık sebebidir. İki taraflı ameliyat olmayan inmemiş testislerin hemen hemen hepsi ergenlik dönemi ve sonrasında verdikleri meni testisinde hiç sperm hücresi bulunmaz. Fakat çocukluk döneminde ameliyat olanların % 20’sinde sperm parametreleri normal bulunabilmektedir. Tedavi eğer erken dönemde yapılırsa sperm parametreleri ve testiste büyüme ona göre daha iyi olmaktadır.
- İnmemiş testis tedavisinde hormon kullanımı, düşük yanıt oranları ve uzun dönem etkinliğinin gösterilememiş olması nedeniyle önerilmemektedir. Kısırlık (infertilite), Testis Kanseri, Fıtık, Testis Torsiyonu, Kozmetik-Psikolojik nedenlerden dolayı en uygun ameliyat zamanı 6-12 aylar olup en geç 18.aya kadar indirilmelidir. 18 aydan sonra sonra testis skrotumda olmadığı sürece ciddi fonksiyon kaybına uğramaktadır.